Karaciğerin normal boyutundan daha fazla büyümesine karaciğer büyümesi denir. İnsan vücudundaki en büyük iç organlardan biri olan karaciğerin büyümesi (hepatomegali), başka bir sorun veya hastalık nedeniyle birden fazla gelişir. Karaciğerdeki büyüme bir süre hastalar tarafından fark edilmez. Karında şişkinlik veya dolgunluk hissi, karnın sağ üst bölgesinde ağrı gibi belirtilerle ortaya çıkan sorunun tedavisi için altta yatan nedenin belirlenmesi gerekir. Memorial Kayseri Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Kaplan karaciğer büyümesi ve belirtileri hakkında bilgi verdi.
Karaciğer ana organlardan biridir
Karaciğer insan yaşamının devamı için temel organlardan biridir. Karaciğer insan vücudundaki en büyük iç organdır. Ortalama 1-1,5 kg ağırlığındadır ve vücut yükünün %1,5-2,5’ini oluşturur. Kandaki toksinlerin temizlenmesi ve kan kolesterolünün düzenlenmesi gibi birçok önemli işlevi yerine getiren karaciğer, vücutta bir filtre görevi görür. Vücuttaki çok toksik bir yük, karaciğeri savunmasız hale getirebilir. Kandaki çok fazla toksin veya yağ, karaciğer iltihabına veya hepatite neden olabilir. Normalde karaciğer boyutu 15-16 cm civarındadır. Karaciğer büyümesi durumunda karaciğer 21-22 cm’ye kadar büyüyebilir ve sağ üst karın bölgesinde rahatsızlığa neden olur.
Karaciğer büyümesi semptomu
Karaciğer büyümesi genellikle altta yatan bir hastalığın belirtisidir. Karaciğer büyümesi iltihaplanma (hepatit), yağ dokusu veya kanser ile ortaya çıkabilir. Akut enfeksiyona yanıt olarak veya ilerlemiş kronik karaciğer hastalığına bağlı olarak karaciğer büyümesi de görülebilir. Hepatomegali kalp ile ilgili bazı hastalıklarda özellikle kalp yetmezliği ve bazı kan hastalıklarında görülebilmektedir. Yine bazı karın içi damarların tıkanması durumunda karaciğer büyümesi meydana gelebilir.
Büyüme hasara neden olabilir
Büyümüş bir karaciğer, tehlikeli bir durumun işareti olabilir. Bazen kısa süreli (akut) bir duruma tepki olarak karaciğer şişebilir ve bir süre sonra normal boyutuna dönebilir. Ancak başka bir nedenle başlayan süreç karaciğerde yavaş ama ilerleyici bir hasara neden olabilir. Karaciğer problemlerinde erken teşhis hayati önem taşımaktadır. Gecikmesi durumunda karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri gelişebilir ve tedavi için karaciğer nakli gerekebilir.
Hastalıkla ilişkili büyümenin 5 belirtisi
Genellikle bu sorunla karşılaşan hastalar bir süre karaciğerlerinin büyüdüğünü fark etmezler. Bir süre sonra karnın sağ üst bölgesindeki ağrılar sonucunda karında şişkinlik veya dolgunluk hissi fark edilir. Uzman doktorlar karaciğerde büyüme olduğunu fizik muayene sırasında fark ederler. Karaciğer büyümesi bir hastalıktan kaynaklanıyorsa, başka yaygın semptomlar da olabilir.
- yorgun hissetmek
- Mide bulantısı veya iştah kaybı
- sarılık (cildin ve gözlerin sararması)
- Koyu renkli idrar ve açık renkli dışkı
- kaşınan cilt
Büyüme varsa, bu hastalıklar neden olabilir
- Karaciğer, hepatite, enfeksiyona veya ilaç hasarına yanıt olarak büyüyebilir.
- Karaciğerde çok fazla yağ depolanması varsa (hepatosteatoz yani karaciğer yağı) büyüme olur.
- Karaciğerden geçen damarlar tıkanırsa karaciğer büyür.
- Alkolik hepatitiniz ve buna bağlı sirozunuz varsa, karaciğer büyüyebilir.
- Genellikle aşırı dozda ilaç alımına bağlı toksik hepatit,
- Hepatit A, B veya C enfeksiyonuna bağlı viral hepatit.
- Alkol veya metabolik sendrom nedeniyle yağlı karaciğer hastalığı.
- Yaygın bir viral enfeksiyon olan mononükleoz.
- Karaciğerde demir birikimine neden olan hemokromatozis ve bakır birikimine neden olan Wilson hastalığı gibi genetik hastalıklar nedeniyle karaciğer büyür.
- Karaciğerde yağ birikmesine neden olan nadir bir hastalık: Gaucher hastalığı.
- Karaciğer, diğer organlardan gelen damarların sık uğrak yeri olduğundan mide, pankreas ve kalın bağırsak gibi organ kanserleri karaciğere yayılarak karaciğeri büyütebilir.
- Karaciğer kistleri (bu kistler çoğunlukla iyi huyludur ancak bazen kedi ve köpek kisti gibi hastalıklar da olabilir).
- İyi huylu karaciğer tümörleri (hemanjiyom veya adenom).
- Karaciğer kanserleri.
- Sistemik kanserler, yani diğer organlara ait kanserlerin karaciğere yayılmasıdır.
- Lösemi ve lenfoma gibi kan kanserleri karaciğeri ve dalağı büyütür.
- Safra yolları hastalıkları ve darlıkları.
- Kalp yetmezliği.
- Budd-Chiari sendromu, yani karaciğerden çıkan damarların tıkanması.
Kan testleri ve görüntüleme yapılmalıdır.
Karaciğer büyümesinin hangi soruna veya hastalığa bağlı olduğunu belirlemek için kan testleri ve görüntüleme testleri yapılmalıdır. İlerlemiş bir hastalık söz konusu ise karaciğer dokusundan alınacak örnek laboratuvarda test edilir. Test ve biyopsi sonuçlarına göre tedavi seçenekleri belirlenecektir. Karaciğer yeterince sağlıklı dokuya sahip olduğunda kendini onarma ve yenileme süreci başlayacaktır. Karaciğer büyümesi akut bir durumun sonucuysa, sorunu ele alan tedavi planı durumu daha iyi hale getirecektir. Büyüme, kronik karaciğer hastalığının bir sonucuysa, potansiyel olarak tersine çevrilebilir ve bazı durumlarda yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavide başarılı olabilir. Örneğin, aşırı alkol kullanımına bağlı bir sorun nedeniyle karaciğer büyümesi varsa, tedavi için atılacak ilk adım alkolü bırakmaktır. Alkol dışında yağlanma ile ilgili bir problem varsa toplam ağırlığın %10’unu vermek faydalı olacaktır. Ayrıca yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, yüksek trigliserit ve yüksek kan şekerini kontrol altına almak da karaciğer yağlanmasını ve büyümeyi önlemek için değerlidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
